3. त्यांचा जन्म

भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म
~लेखक: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
*********************
प्रथम खंडः बोधिसत्व हे बुद्ध कसे झाले
*********************
भाग पहिला- जन्मापासून परिव्रज्येपर्यंत
*********************
3. त्यांचा जन्म
( His Birth )
*********************

1) शुध्दोदनाला सिध्दार्थ गौतम हा पुत्र झाला. त्यांच्या जन्माची कथा अशी आहे:

2) शाक्य लोकांत प्रतिवर्षी आषाढ महिन्यात येणारा एक उत्सव (midsummer festival) पाळण्याची प्रथा होती. सर्व शाक्य लोक संपूर्ण राज्यात आणि त्याप्रमाणे राजघराण्यातील मंडळी स्वतःही हा महोत्सव साजरा करीत असत.

3) हा महोत्सव सात दिवस साजरा करण्याची प्रथा होती.

4) एकदा महामायेने हा महोत्सव मोठ्या थाटामाटात, आनंद व उत्साहाने, पुष्पमाला, सुगंधादि वस्तुंचा उपयोग करुन परंतु मद्यपानादि उत्तेजक वस्तू वर्ज्य करुन साजरा करण्याचे ठरविले.

5) उत्सवाच्या सातव्या दिवशी ती भल्या पहाटे उठली. सुगंधी पाण्याने तिने आंघोळ केली, दानधर्मार्थ चार लक्ष मोहरा तिने देणगी म्हणून वाटल्या, मौल्यवान अलंकार घालून साजशृंगार केला, आवडीच्या पदार्थाचे सेवन केले व व्रताचरण करुन (took upon herself the fast-day vows), निद्रेसाठी कलात्मकतेने सुंदर सजविलेल्या शयनमंदिरात ती गेली.

6) त् रात्री शुध्दोदन व महामाया एकत्र आले व महामायेला गर्भसंभव झाला. पलंगावर पहुडली असताना ती झोपी गेली. निद्राधीन असताना तिला स्वप्न पडले.

7) स्वप्नात तिला असे दिसले की, चतुर्दिक्पालांनी आपणाला निद्रित स्थितीत मंचकासह उचलले व हिमालयाच्या माथ्यावर नेऊन एक विशाल शालवृक्षाखाली (sal tree) ठेवून ते बाजुला उभे राहिले आहेत.

8) नंतर चतुर्दिक्पालांच्या (four world - guardians' wives) स्त्रिया तिच्याजवळ आल्या व त्यांनी तिला मानसरोवराकडे नेले.

 

9) त्यांनी तेथे तिला स्नान घालून तिची वेशभुषा केली. तिला त्यांनी सुगंधी द्रव्ये लावुन फुलांनी असे सजिवले की ती कुणा दिव्यशक्तीची भेट घेण्यास तयार झाली आहे असे वाटले.

 

10) इतक्यात सुमेध नावाचा एक बोधिसत्व तिच्यापुढे प्रकट झाला व तिला म्हणाला, "मी माझा या पृथ्वीवरील अंतिम जन्म घेण्याचे ठरविले आहे. माझी माता होण्यास तुझी संमती राहील का?" तिने उत्तर दिले, "मोठ्या आंनदाने." त्याच क्षणी महामायेला जाग आली.

 

11) दुसऱ्या दिवशी सकाळी महामायेने आपले स्वप्न शुध्दोदनास सांगितले. स्वप्नाचा अर्थबोध न झाल्यामुळे शुध्दोदनाने भविष्यविद्येत पारगंत असलेल्या आठ ब्राम्हणांना बोलावून घेतले.

 

12) त्यांची नावे राम, धन, लख्खन, मन्ती, यण्ण, सुयाम, सुभोग व सुदत्त अशी होती. शुध्दोदनाने त्यांच्या स्वागताची यथायोग्य तयारी केली.

 

13) त्याने जमिनीवर फुलांचे सडे घालुन त्या ब्राम्हणासाठी उच्चासने मांडली.

 

14) त्याने त्या ब्राह्यणांची पात्रे सोन्याचांदीने भरुन तूप, मध, साखरमिश्रीत दुध व भाताचे सुग्रास भोजन देऊन त्यांस संतुष्ट केले. याशिवाय त्यांना नवी वस्त्रे, गायी इत्यादिंचे दान दिले.

 

15) ब्राम्हण संतुष्ट झाल्यावर शुध्दोदनाने महामायेला पडलेले स्वप्न त्यांना सांगितले आणि तो म्हणाला "या स्वप्नाचा अर्थ मला सांगा."

 

16) "राजा, चिंता करु नकोस," ब्राम्हण म्हणाले. "तुला एक असा पुत्र होईल की, जर तो संसारात राहिला तर तो सार्वभौम सम्राट होईल. पण संसारत्याग करुन जर तो संन्याशी झाला तर विश्वातील अंधःकार नाहीसा करणारा भगवान बुध्द होईल."

 

17) पात्रातील तेलाप्रमाणे महामायेने बोधिसत्वाला दहा चांद्रमास (ten lunar months) आपल्या गर्भात धारण केले. तिचा प्रसुतीकाळ जवळ येऊ लागताच प्रसुतीसाठी आपल्या माहेरी जाण्याची तिने इच्छा व्यक्त केली. आपल्या पतीला ती म्हणाली, "माझ्या पित्याच्या देवदहनगरीला मी जाऊ इच्छिते"

 

18) "तुझ्या इच्छेप्रमाणे होईल," राजाने उत्तर दिले. सोन्याच्या पालखीत बसवून शुध्दोदनाने मोठ्या लवाजम्यासहीत तिला तिच्या पित्याच्या घरी पाठविले.

 

19) देवदहला जात असताना मार्गात फुलांनी बहरलेल्या तसेच पुष्पविरहित अशा सालवृक्ष व इतर वृक्षांच्या आल्हादायक गर्द वनराईतुन महामायेला जावे लागणार होते. तेच लुंबिनी वन होय.

 

20) लुंबिनी वनातून पालखी नेली जात असताना ते वन स्वर्गीय अशा चित्रातल्या वनाप्रमाणे किंवा एखाद्या महाप्रतापी राजाच्या स्वागतासाठी सुशोभित केलेल्या मंडपासारखे भासत होते.

 

21) बुंध्यापासुन फांद्यांच्या शेंड्यापर्यत तेथील वृक्ष फुलाफळांनी ओथंबलेले होते. त्यावर सुंदर रंगांचे असंख्य भ्रमर उत्सुकतेने विविध आवाजात गुंजारव करीत होते. आणि निरनिराळ्या प्रकारचे पक्षीगण मंजुळ स्वरालाप काढीत होते.

 

22) तेथील मनोरम दृश्य पाहून महामायेच्या मनात तेथे थांबून काही काळ क्रीडाविहार करण्याची इच्छा उत्पन्न झाली. म्हणून तिने पालखी वाहणाऱ्या वाहकांस आपली पालखी शालवृक्षाच्या कुंजात नेऊन उतरविण्यास व तिकडे थांबण्यास सांगितले.

 

23) महामाया पालखीतून उतरली व तेथील एका सुंदर शालवृक्षाच्या बुंध्याशी चालत गेली. त्या शालवृक्षाच्या फांद्या वाऱ्याच्या हलक्या झुळुकीने वर खाली हेलावत असलेल्या पाहुन महामायेला त्यांपैकी एक फांदी हातात धरावी असे वाटले.

 

24) सुदैवाने एक फांदी सहजगत्या तिला धरता येईल एवढी खाली आली. म्हणून ती आपल्या पायाच्या चवड्यांवर उभी राहिली व तिने ती फांदी हातात धरली. तेवढ्यात फांदी वर गेल्यामुळे झटक्याने महामाया वर उचलली गेली. आणि अशा प्रकारे हालल्यामुळे तिला प्रसुतीच्या वेदना होऊ लागल्या. शालवृक्षाची फांदी हातात धरली असताना तिने मुलाला जन्म दिला.

 

25) *त्या मुलाचा जन्म ख्रिस्तपूर्व 563 व्या वर्षी वैशाखी पोर्णिमेला झाला.*

 

26) शुध्दोदन व महामाया यांचा विवाह होऊन पुष्कळ वर्षे झाली होती. परंतु त्यांच्या पोटी संतान नव्हते. आणि म्हणून पुत्रप्राप्ती झाली तेव्हा शुध्दोदनाने व त्यांच्या परिवाराने आणि सर्व शाक्यांनी पुत्रजन्माचा तो उत्सव मोठ्या हर्षोल्हासाने थाटामाटात साजरा केला.

 

27. पुत्रजन्माच्या वेळी कपिलवस्तूचे राजपद भूषविण्याची पाळी शुध्दोदनाची होती. अर्थातच त्यामुळे त्या बालकाला युवराज (Prince) म्हणून संबोधन्यात येऊ लागले.

☘🌿🌸🌷🌸🌿☘
*********************
क्रमश: .....
रोज वाचा, "बुध्द आणि त्यांचा धम्म"
पुढील भागात: ४.असितमुनींचे आगमन
*********************