4. असितमुनींचे आगमन

भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म
~लेखक: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
*********************
प्रथम खंडः बोधिसत्व हे बुद्ध कसे झाले
*********************
भाग पहिला- जन्मापासून परिव्रज्येपर्यंत
*********************
4. असितमुनींचे आगमन
( Visit by Asita )
*********************

1) ज्या वेळी त्या बालकाचा जन्म झाला त्या वेळी असित नावाचे एक महान तपस्वी हिमालय पर्वतावर राहात होते.

2) असितांनी ऐकले की, अंतरिक्षातील देव "बुध्द" या शब्दाचा ध्वनी करीत आहेत व त्याचा प्रतिध्वनी चोहीकडे उमटत आहे. त्यांनी पाहिले की, ते आपली वस्त्राभूषणे मिरवित इकडे तिकडे हर्षभराने फिरत आहेत. त्यांनी विचार केला की ज्या ठिकाणी बुध्दाने जन्म घेतला आहे, तो प्रदेश शोधून मी तिकडे का जाऊ नये?

3) त्यांनी आपल्या अलौकिक अशा शोधक दृष्टीने संपूर्ण जंबुव्दिपाचे निरीक्षण केले, तेव्हा शुध्दोदनाच्या घरात एक बाळ जन्माला आले असून ते एक तेजस्वी बालक आहे व त्याच्या जन्मामुळेच अंतरिक्षातील देव हर्षनिर्भर झाले आहेत, असे त्यांना दिसले.

4) म्हणून ते महान तपस्वी उठले आणि आपला पुतण्या नरदत्त याला बरोबर घेऊन राजा शुध्दोदनाच्या निवासस्थानी आले व त्याच्या राजवाड्याच्या प्रवेशदारी उभे राहिले.

5) तेथे त्यांनी लाखो लोक गोळा झाल्याचे पाहिले. तेव्हा असितमुनी द्वारपालाजवळ गेले आणि म्हणाले, "अरे, राजाला जाऊन सांगा की दाराशी एक तपस्वी उभा आहे."

6) तेव्हा तो द्वारपाल शुध्दोदनाजवळ गेला आणि हात जोडुन म्हणाला, "महाराज, दाराशी एक वयोवृध्द ऋषी येऊन उभे राहिले आहेत. ते आपणाला भेटण्याची इच्छा करीत आहेत."

7) राजाने असितमुनीकरिता एका आसनाची व्यवस्था केली आणि तो व्दारपालास म्हणाला, "त्या ऋषींना आत येऊ दे." तेव्हा महालाच्या बाहेर येऊन तो द्वारपाल असितमुनीला म्हणाला, "कृपा करुन आत चला"

8) असितमुनी शुध्दोदन राजाजवळ गेले व त्याच्यापुढे उभे राहून म्हणाले, "विजय असो, राजा तुझा विजय असो. तु आयुष्यमान हो! आणि आपले राज्य सद्धर्माने चालव."

9) तेव्हा शुध्दोदनाने असितमुनींना साष्टांग नमस्कार घातला आणि त्यांना बसण्याकरिता आसन दिले. असितमुनी सुखपूर्वक स्थानापन्न झाल्यावर शुध्दोदनाने विचारले, "हे तपस्वी, यापूर्वी आपले दर्शन झाल्याचे आठवत नाही. आपण इकडे कोणत्या उद्देशाने आला आहात? आपण इथे येण्याचे काय कारण?

10) असित ऋषी शुध्दोदनाला म्हणाले, "राजा! तुला पुत्रप्राप्ती झाली आहे. तुझ्या पुत्राला पाहण्याच्या इच्छेने मी येथे आलो आहे."

11) असितमुनींना शुध्दोदन म्हणाले, "मुनिवर, बालक आता झोपलेले आहे. थोडा वेळ आपण थांबण्याची कृपा कराल का? असित म्हणाले, "राजा, असले थोर जीव जास्त वेळ झोपत नाहीत. असे चांगले लोक (good beings) स्वभावतःच जागृत असतात."

12) इतक्यात त्या महान असितमुनींवर अनुकंपा दाखवून त्या बालकाने आपण जागे झाल्याची हालचाल केली.

13) बालक जागे झालेले पाहताच शुध्दोदनाने आपल्या दोन्ही हातांनी त्याला नीट उचलून घेऊन ऋषींच्या समोर आणले.

14) असित ऋषींनी त्या बालकाला निरखून पाहिले तेव्हा ते महापुरुषाच्या बत्तीस लक्षणांनी व ऐंशी चिन्हांनी युक्त दिसले. त्यांनी पाहिले की त्याचा देह शुक्र(sakra) व ब्रह्या यांच्यापेक्षाही अधिक तेजस्वी आहे व त्याचे तेजोमंडल त्यांच्यापेक्षा शतसहस्त्र पटीने अधिक दैदिप्यमान आहे. असितमुनींच्या मुखातून त्वरित उदगार निघाले, "अप्रतिम! निस्संदेह या पृथ्वीतलावर हा महान पुरुष अवतरला आहे." असे म्हणून असितमुनी आपल्या आसनावरुन उठले व आपले दोन्ही हात जोडून त्यांनी त्या बालकाला साष्टांग नमस्कार घातला. त्यांनी बालकाभोवती प्रदक्षिणा घातली आणि त्याला आपल्या हातात घेऊन ध्यानमग्न स्थितीत ते उभे राहिले.

15) असितऋषीला पूर्वीची सुपरिचित भविष्यवाणी माहित होती. गौतमाप्रमाणे महापुरुषाच्या बत्तीस लक्षणांनी युक्त असलेल्याच्या पुढे दोनच मार्ग असतात. तिसरा नाही. "जर तो संसारी जीवनात राहिला, तर चक्रवर्ती सम्राट होईल. पण जर गृहत्याग करुन त्याने संन्यास घेतला तर तो सम्यक संबुद्ध असा बुद्ध (fully enlightened Buddha) होईल.

16) असित ऋषीला खात्री होती की, हे बालक गृहस्थी जीवनात राहणार नाही.

17) त्या बालकाकडे पाहून अश्रु ढाळीत दीर्घ निःश्वास टाकीत तो तपस्वी रडू लागला.

18) असितमुनी अश्रु ढाळीत व दीर्घ निःश्वास टाकीत रडत आहेत हे शुध्दोदनाने पाहिले.

19) असितमुनी रडत असलेले पाहून शुध्दोदनाच्या अंगावर रोमांच उभे राहिले. आणि त्यांनी व्याकुळतेने असितमुनींना विचारले, "हे मुनीवर, अशा रीतीने कां रडत आहात? अश्रु कां ढाळीत आहात? दीर्घ निःश्वास कां टाकीत आहात? माझ्या बालकाचे भविष्य निर्विघ्न आहे ना?

20) हे एकून असित राजाला म्हणाले, "राजा, मी बालकासाठी रडत नाही. त्याचे भविष्य अगदी निर्विघ्न आहे. मी रडतो आहे, ते माझ्यासाठी."

21) "का बरं?" शुध्दोदनाने विचारले. असित उत्तरले, "मी वयोवृध्द झालो आहे. माझं आयुष्य आता संपत आलं आहे. निश्चितपणे हे बालक "बुद्ध" होणार असून ते परमोच्च व "सम्यक सम्बोधी" (attain supreme and complete enlightenment) प्राप्त करुन घेईल. आणि आजवर या पृथ्वीतलावर जे कोणी करु शकले नाही ते धर्मचक्रप्रवर्तन (turn the supreme wheel of the Doctrine) हे बालक करेल. जगाच्या सुखसमृध्दीसाठी तो आपल्या महान तत्त्वाचा उपदेश करेल."

22) "ज्या धार्मिक जीवनाची (Doctrine) तो घोषणा करेल ते जीवन आरंभी कल्याणकारक, मध्ये कल्याणकारक आणि अन्ती कल्याणकारक असेच असेल. ते संपूर्णत: 'शब्द व शब्दांचा भावार्थ' यांनी परिपूर्ण, शुद्ध असेच असेल (complete in the letter and the spirit, whole and pure)."

23) "ज्याप्रमाणे एखादे उंबराचे फूल क्वचित वेळी व स्थळी या जगात उमललेले दिसते; त्याचप्रमाणे असंख्य पर्वकालानंतर या जगतात एखाद्याच वेळी व स्थळी पूजनीय बुद्ध उदयास येतात. त्याप्रमाणेच हे राजा! निःसंशय हा मुलगा सुध्दा परमज्ञान प्राप्त करुन सम्बोधी प्राप्त करुन घेईल (obtain supreme, complete enlightenment) आणि असंख्य जीवांना दुःखसागरातून तरून नेऊन परमसुखाची स्थिती प्राप्त करुन देईल."

24) "मी त्या बुद्धाला पाहू शकणार नाही, म्हणून मी रडतो आहे. म्हणून हे राजा! या दुःखामुळेच हा असा दीर्घ निःश्वास टाकीत आहे. कारण मला त्या बुद्धाची पूजा करावयास मिळणार नाही"

25) त्यानंतर राजाने त्या थोर असितमुनींना व त्यांचा पुतन्या नरदत्त याला यथायोग्य भोजन देऊन संतुष्ट केले. त्यांना वस्त्रदान देऊन त्यांच्या भोवती प्रदक्षिणा घालून वंदन केले.

26) तेव्हा असित मुनी त्यांचा पुतण्या नरदत्त याला म्हणाले, "नरदत्ता, जेव्हा हे बालक बुद्ध झाल्याचे तू ऐकशील तेव्हा त्यांच्याकडे जाऊन त्यांच्या ज्ञानमार्गाचा अनुग्रह कर (take refuge in his teachings). ते तुला सुखशान्तीचेे व कल्याणप्रद ठरेल." असे म्हणून असितमुनींनी राजाची रजा घेतली व ते आपल्या आश्रमाकडे निघून गेले.

☘🌿🌸🌷🌸🌿☘
*********************
क्रमश: .....
रोज वाचा, "बुद्ध आणि त्यांचा धम्म"
पुढील भागात: ५. महामायेचा मृत्यू
*********************