12. राजपुत्राचे महामंत्र्यांस उत्तर
भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म
~लेखक: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
*********************
प्रथम खंडः बोधिसत्व हे बुद्ध कसे झाले
*********************
भाग पहिला- जन्मापासून परिव्रज्येपर्यंत
*********************
12. राजपुत्राचे महामंत्र्यांस उत्तर
(The Prince's Reply to the Prime Minister)
*********************
~लेखक: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
*********************
प्रथम खंडः बोधिसत्व हे बुद्ध कसे झाले
*********************
भाग पहिला- जन्मापासून परिव्रज्येपर्यंत
*********************
12. राजपुत्राचे महामंत्र्यांस उत्तर
(The Prince's Reply to the Prime Minister)
*********************
1) पवित्र परंपरेने समर्थिलेली व योग्य वाटणारी महामंत्र्याची ही वचने व मौलिक शब्द ऐकून मेघगर्जनेसारख्या आपल्या आवाजात राजपुत्राने उत्तर दिले:
2) "माझ्याबद्दलचा स्नेहभाव व्यक्त करणारी तुमची ही भाषा तुम्हाला योग्यच आहे. परंतु माझ्यासंबधी तुमची कुठे चूक होत आहे हे मी तुम्हाला पटवून देईल."
3) "मी ऐहिक विषयांची अवहेलना करीत नाही. सर्व मानवमात्र त्यात गुंतलेला आहे हे मला माहित आहे. पण जग हे अनित्य आहे याची जाणीव असल्यामुळे माझे मन त्यात रमत नाही."
4) "यद्यपि हे स्रीसौंदर्य कायम राहिले तरीसुद्धा विषयोपभोगातच आनंद मानून राहणे सुज्ञ माणसाला शोभणारे नाही."
5) "आणि जरी तुम्ही म्हणाल की, ती थोर माणसेसुध्दा विषयवासनेला बळी पडली, तरी त्यांच्या त्या उदाहरणाला भुलू नका. कारण त्यामुळे शेवटी त्यांचा नाशदेखील झालेला आहे."
6) "जेथे सर्वनाश आहे किंवा जेथे ऐहिक विषयाचा मोह आहे अथवा जिथे स्वसंयमाचा(self-control) अभाव आहे अशा ठिकाणी खरीखुरी महानता असू शकत नाही."
7) "आणि स्त्रियांशी वरकरणी प्रेम करुन वागावे असे जेव्हा तुम्ही म्हणता, तेव्हा ते वरकरणी प्रेम जरी आदरपूर्वक असेल तरी मला त्याची गोडी वाटत नाही."
8 ) "जेथे खरेपणा नसेल तेथे स्रीची इच्छापुर्ती करण्यातही मला मुळीच आवडणार नाही. जर संयोग मनापासून व नैसर्गिक नसेल तर त्या संयोगाचा धिक्कार असो असेच मी म्हणेन."
9) "मन विषयाधीन झाले असेल, मिथ्यत्वावर विश्वास असेल, आसक्तीने वाहवत जाणारे असेल व विषयवस्तूचे दोष न पाहणारे असेल तर मग अशी वंचना करुन घेण्यात काय अर्थ आहे?"
10) "आणि विषयवासनेचे बळी जर एकमेकांची फसवणूक करु लागले तर ते पुरुष आणि स्रिया एकमेकांंकडे पाहण्यासही अपात्र आहेत असेच नाही का?"
11) "या गोष्टी अशा असल्यामुळे, मला खात्री आहे की अशा नीच विषयभोगाच्या कुमार्गाकडे तुम्ही मला नेणार नाहीत."
12) राजपुत्राच्या या दृढ संकल्पाने उदयीन निरुत्तर झाला. आणि त्याने ही सर्व हकीगत त्याच्या पित्याला, राजा शुद्धोदनास निवेदन केली.
13) आपल्या पुत्राचे मन सर्व प्रकारच्या विषयभोगांपासुन परावृत्त असल्याचे जेव्हा शुद्धोदनाला समजले तेव्हा त्याला त्या संपूर्ण रात्री झोप लागली नाही. ह्रदयात बाण रुतलेल्या हत्तीसारखा तो विव्हल झाला.
14) राजपुत्र सिद्धार्थाला भोगमय जीवनाच्या सुखाकडे आकर्षित करण्याचा मार्ग शोधण्यासाठी व आपल्या जीवनाला ज्या प्रकारची कलाटणी तो देण्याचा संभव होता, त्यापासून त्याला परावृत्त करण्यासाठी राजा शुद्धोदनाने आपल्या मंत्र्यांच्यासह विचार करण्यात पुष्कळ वेळ खर्च केला. पण आतापर्यंत योजिलेल्या उपायांखेरीज दुसरा कोणताही उपाय त्यांना सुचला नाही.
15) आणि ज्यांच्या पुष्पमाला आणि अलंकार व्यर्थ ठरले, ज्यांचे हावभाव व लाडीगोडी निष्फळ ठरली, अशा आपले रतिभाव ह्रदयांत लपवून ठेवलेल्या त्या युवतींचे ते अंतःपूर विसर्जित करण्यात आलेे.
2) "माझ्याबद्दलचा स्नेहभाव व्यक्त करणारी तुमची ही भाषा तुम्हाला योग्यच आहे. परंतु माझ्यासंबधी तुमची कुठे चूक होत आहे हे मी तुम्हाला पटवून देईल."
3) "मी ऐहिक विषयांची अवहेलना करीत नाही. सर्व मानवमात्र त्यात गुंतलेला आहे हे मला माहित आहे. पण जग हे अनित्य आहे याची जाणीव असल्यामुळे माझे मन त्यात रमत नाही."
4) "यद्यपि हे स्रीसौंदर्य कायम राहिले तरीसुद्धा विषयोपभोगातच आनंद मानून राहणे सुज्ञ माणसाला शोभणारे नाही."
5) "आणि जरी तुम्ही म्हणाल की, ती थोर माणसेसुध्दा विषयवासनेला बळी पडली, तरी त्यांच्या त्या उदाहरणाला भुलू नका. कारण त्यामुळे शेवटी त्यांचा नाशदेखील झालेला आहे."
6) "जेथे सर्वनाश आहे किंवा जेथे ऐहिक विषयाचा मोह आहे अथवा जिथे स्वसंयमाचा(self-control) अभाव आहे अशा ठिकाणी खरीखुरी महानता असू शकत नाही."
7) "आणि स्त्रियांशी वरकरणी प्रेम करुन वागावे असे जेव्हा तुम्ही म्हणता, तेव्हा ते वरकरणी प्रेम जरी आदरपूर्वक असेल तरी मला त्याची गोडी वाटत नाही."
8 ) "जेथे खरेपणा नसेल तेथे स्रीची इच्छापुर्ती करण्यातही मला मुळीच आवडणार नाही. जर संयोग मनापासून व नैसर्गिक नसेल तर त्या संयोगाचा धिक्कार असो असेच मी म्हणेन."
9) "मन विषयाधीन झाले असेल, मिथ्यत्वावर विश्वास असेल, आसक्तीने वाहवत जाणारे असेल व विषयवस्तूचे दोष न पाहणारे असेल तर मग अशी वंचना करुन घेण्यात काय अर्थ आहे?"
10) "आणि विषयवासनेचे बळी जर एकमेकांची फसवणूक करु लागले तर ते पुरुष आणि स्रिया एकमेकांंकडे पाहण्यासही अपात्र आहेत असेच नाही का?"
11) "या गोष्टी अशा असल्यामुळे, मला खात्री आहे की अशा नीच विषयभोगाच्या कुमार्गाकडे तुम्ही मला नेणार नाहीत."
12) राजपुत्राच्या या दृढ संकल्पाने उदयीन निरुत्तर झाला. आणि त्याने ही सर्व हकीगत त्याच्या पित्याला, राजा शुद्धोदनास निवेदन केली.
13) आपल्या पुत्राचे मन सर्व प्रकारच्या विषयभोगांपासुन परावृत्त असल्याचे जेव्हा शुद्धोदनाला समजले तेव्हा त्याला त्या संपूर्ण रात्री झोप लागली नाही. ह्रदयात बाण रुतलेल्या हत्तीसारखा तो विव्हल झाला.
14) राजपुत्र सिद्धार्थाला भोगमय जीवनाच्या सुखाकडे आकर्षित करण्याचा मार्ग शोधण्यासाठी व आपल्या जीवनाला ज्या प्रकारची कलाटणी तो देण्याचा संभव होता, त्यापासून त्याला परावृत्त करण्यासाठी राजा शुद्धोदनाने आपल्या मंत्र्यांच्यासह विचार करण्यात पुष्कळ वेळ खर्च केला. पण आतापर्यंत योजिलेल्या उपायांखेरीज दुसरा कोणताही उपाय त्यांना सुचला नाही.
15) आणि ज्यांच्या पुष्पमाला आणि अलंकार व्यर्थ ठरले, ज्यांचे हावभाव व लाडीगोडी निष्फळ ठरली, अशा आपले रतिभाव ह्रदयांत लपवून ठेवलेल्या त्या युवतींचे ते अंतःपूर विसर्जित करण्यात आलेे.
☘🌿🌸🌷🌸🌿☘
*********************
क्रमश: .....
रोज वाचा, "बुध्द आणि त्यांचा धम्म"
पुढील भागात: १३. शाक्य संघात प्रवेश
*********************
Comments
Post a Comment