भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म


(The Buddha and His Dhamma या डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर लिखित ग्रंथाचे मराठी भाषांंतर)

भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म ~डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर


प्रस्तावना

***********************
प्रथम खंड- "बोधिसत्त्व हे बुद्ध कसे झाले"
BOOK ONE:  SIDDHARTH GAUTAMA — HOW A BODHISATTA BECAME THE BUDDHA
***********************
भाग पहिला- जन्मापासून परिव्रज्येपर्यंत
Part I—From Birth to Parivraja
***********************







******************************
प्रथम खंड- "बोधिसत्त्व हे बुद्ध कसे झाले"
***********************
भाग दुसरा- कायमचा संसारत्याग
Part II—Renunciation for Ever
***********************

*************************
प्रथम खंड- "बोधिसत्त्व हे बुद्ध कसे झाले"
*************************
भाग तिसरा- नव्या प्रकाशाच्या शोधात
Part III--In Search of New Light
*************************
1. भ्रुगुऋषींच्या आश्रमात

2. सांख्य तत्त्वज्ञानाचा अभ्यास

3. समाधी मार्गाचे शिक्षण

4. वैराग्याची कसोटी

5. वैराग्याचा त्याग

**************************
प्रथम खंड- "बोधिसत्त्व हे बुद्ध कसे झाले"
**************************
भाग चवथा- ज्ञानप्राप्ती आणि नव्या मार्गाची दृष्टी

Part IV—Enlightenment and the Vision of a New Way
**************************
1. नव्या प्रकाशासाठी चिंतन


2. ज्ञानप्राप्ती

3. नव्या धम्माचा शोध

4. 'बोधिसत्त्व गौतम' सम्यक संबोधीनंतर 'बुद्ध' होतात


**************************
प्रथम खंड- "बोधिसत्त्व हे बुद्ध कसे झाले"
**************************
भाग पाचवा- बुद्ध आणि त्यांचे पूर्वकालीन
The Buddha and His Predecessors
**************************
1. 'बुद्ध आणि वैदिक ऋषी'

2. 'तत्त्ववेत्ता कपिल'

3. 'ब्राह्मणे'

4. उपनिषदे आणि त्यांची शिकवण

**************************
प्रथम खंड- "बोधिसत्त्व हे बुद्ध कसे झाले"
**************************
भाग सहावा- बुद्ध आणि त्यांचे समकालीन
The Buddha and His Contemporaries
**************************

1. बुद्धांचे समकालीन

2. समकालीनांविषयी बुद्धांचा दृष्टिकोन 

*************************
प्रथम खंड- "बोधिसत्त्व हे बुद्ध कसे झाले"
*************************
भाग सातवा- साम्य आणि भेद

Comparison and Contrast

*************************
1. बुद्धांनी काय त्याज्य ठरविले (नाकारले)

2. बुद्धांनी कोणते बदल केले 

3. बुद्धांनी काय स्वीकारले 


******* प्रथम खंड समाप्त *******

*************************
दुसरा खंड- धम्मदीक्षेची मोहीम 
(Campaign of Conversion)
*************************
भाग पहिला- बुद्ध आणि त्यांचा विषादयोग
Buddha and His Vishad Yoga

*************************
1. धर्मोपदेश करावा की करु नये

2. ब्रम्ह सहंपती सुवार्ता जाहीर करतो

3. धम्मदीक्षेचे दोन प्रकार

*************************
दुसरा खंड- धम्मदीक्षेची मोहीम
Campaign of Conversion
*************************
भाग दुसरा- परिव्राजकांची धम्मदीक्षा
The Conversion of Parivrajakas

*************************






7. परिव्राजकांची प्रतिक्रिया

*************************
दुसरा खंड- धम्मदीक्षेची मोहीम
Campaign of Conversion
*************************
भाग तिसरा- उच्चकुलीन व पवित्र व्यक्तींची धम्मदीक्षा
Conversion of the High and the Holy
 

*************************

 
 

 
 
 
*************************
दुसरा खंड- धम्मदीक्षेची मोहीम
Campaign of Conversion
*************************
भाग चवथा- घरचे निमंत्रण
Call from Home

*************************
 
 
4. बुद्धांना गृहस्थाश्रमी बनविण्याचा शेवटचा प्रयत्न

5. भगवान बुद्धांचे उत्तर

6. मंत्र्याचे प्रत्युत्तर

7. भगवान बुद्धांचा मनोनिग्रह

*************************
दुसरा खंड- धम्मदीक्षेची मोहीम
Campaign of Conversion
*************************
भाग पाचवा- धम्मदीक्षेच्या मोहिमेस पुन्हा सुरुवात
Campaign for Conversion Resumed
*************************
 
1. खेडवळ ब्राम्हणांना धम्मदीक्षा

2. उत्तरावतीच्या ब्राम्हणांना धम्मदीक्षा

*************************
दुसरा खंड- धम्मदीक्षेची मोहीम
Campaign of Conversion
*************************
भाग सहावा- कनिष्ठ आणि सामान्यजनांची धम्मदीक्षा
Conversion of the Low and the Lowly
*************************
1. उपाली न्हाव्यास धम्मदीक्षा
 
 
 
5. कुष्ठरोगी सुप्रबुद्धाची धम्मदीक्षा

*************************
दुसरा खंड- धम्मदीक्षेची मोहीम
Campaign of Conversion
*************************
भाग सातवा- महिलांची धम्मदीक्षा
Conversion of Women
*************************
1. महाप्रजापति गौतमी, यशोधरा व तिच्या मैत्रिणी यांना धम्मदीक्षा

2. चंडालिका प्रकृतीची धम्मदीक्षा 
 
*************************
दुसरा खंड- धम्मदीक्षेची मोहीम
Campaign of Conversion
*************************
भाग आठवा- पतित व गुन्हेगार यांची धम्मदीक्षा
Conversion of the Fallen and the Criminals
*************************

1. एका उडाणटप्पूची धम्मदीक्षा

2. अंगुलीमाल नावाच्या दरोडेखोराची धम्मदीक्षा

3. इतर गुन्हेगारांची धम्मदीक्षा

4. धम्मदीक्षेची जोखीम

 
******** दुसरा खंड समाप्त ********

तिसरा खंड- भगवान बुद्धांनी काय शिकविले
Book III- What the Buddha Taught
*************************
भाग पहिला- त्यांच्या धम्मात बुद्धाचे स्थान
Part I- His Place in His Dhamma

*************************
2. बुद्धांनी मोक्षदानाचे आश्वासन दिले नाही. ते म्हणतात, "मी 'मार्गदाता' आहे, 'मोक्षदाता' नव्हे."

3. भगवान बुद्धाने स्वतःसंबंधी अथवा आपल्या धम्मासंबंधी अपौरुषेयतेचा, दैवीपणाचा दावा मांडला नाही. त्यांचा धम्म माणसाने माणसासाठी शोधून काढलेला आहे. तो धम्म अपौरुषेय म्हणजे साक्षात्कारी स्वरूपाचा नाही.


*************************
तिसरा खंड- भगवान बुद्धांनी काय शिकविले
Book III- What the Buddha Taught
*************************
भाग दुसरा- भगवान बुद्धाच्या धम्मासंबंधी विविध मते
Part II- Different Views of the Buddha's Dhamma

*************************
1. इतरांच्या मतेे बुद्धांनी काय शिकविले? 
 

*************************
तिसरा खंड- भगवान बुद्धांनी काय शिकविले
Book III- What the Buddha Taught
*************************
भाग तिसरा- धम्म म्हणजे काय?
Part III- What is Dhamma?

*************************


5. सर्व संस्कार अशाश्वत आहेत असे मानणे म्हणजे धम्म

6. 'कर्म' हे जगातील नैतिक व्यवस्थेचा आधार आहे हे मानणे म्हणजे धम्म

*************************
तिसरा खंड- भगवान बुद्धांनी काय शिकविले
Book III- What the Buddha Taught
*************************
भाग चवथा- धम्म म्हणजे काय नाही?
Part IV- What is Not- Dhamma?

*************************
1. दैवी चमत्कृतीवर विश्वास ठेवणे म्हणजे धम्म नाही

2. ईश्वरावर विश्वास हे धम्माचे आवश्यक अंग नव्हे

3. ब्रम्ह-सायुज्यावर आधारित धम्म हा खरा धम्म नव्हे
 
4. आत्म्यावरील विश्वास हा खरा धम्म नव्हे

5. यज्ञयागावर विश्वास ठेवणे हा धम्म नाही



*************************
तिसरा खंड- भगवान बुद्धांनी काय शिकविले
Book III- What the Buddha Taught
*************************
भाग पाचवा- सद्धम्म म्हणजे काय?
Part V- What is Saddhamma?

*************************
विभाग एक- सद्धम्माची कार्ये
Section I
*************************


*************************
विभाग दोन- धम्म हा सद्धम्म होण्यासाठी त्याने प्रज्ञेला उत्तेजन दिले पाहिजे
Section II
Dhamma to be Saddhamma must promote Pradnya
*************************

 

*************************
विभाग तीन- धम्माला सद्धम्मरुप प्राप्त होण्यासाठी त्याने मैत्रीला उत्तेजन दिले पाहिजे
Section III
Dhamma to be Saddhamma must promote Maitri

*************************



*************************
विभाग चार- धम्माला सद्धम्मरूप येण्यासाठी त्याने सामाजिक भेदाने उत्पन्न झालेले निर्बंध नाहीसे केले पाहिजेत
Section IV
Dhamma to be Saddhamma must Pull Down all Social Barriers
*************************

1.धम्माला सद्धम्मरुप प्राप्त होण्यासाठी धम्माने माणसामाणसांत भेद करणारे अडसर मोडून काढले पाहिजेत

 
*************************
चवथा खंड- धर्म (Religion) आणि धम्म
Book IV- Religion and Dhamma
*************************
भाग पहिला- बुद्धांचे त्यांच्या धम्मात स्थान
Part I- His Place in His Dhamma

*************************
1. धर्म (Religion) म्हणजे काय?

2. धम्म हा धर्मापासून (Religion) वेगळा कसा?

3. धर्माचे प्रयोजन आणि धम्माचे प्रयोजन


 
*************************
चवथा खंड- धर्म (Religion) आणि धम्म
Book IV- Religion and Dhamma
*************************
भाग दुसरा- पारिभाषिक शब्दसाम्यामुळे मौलिक भेद कसे अस्पष्ट राहतात
Part II- How Similarities in Terminology Conceal Fundamental Differences

*************************
एक- पुनर्जन्म
Section I- Rebirth
*************************

1. प्रास्ताविक

2. पुनर्जन्म कशाचा ?

3. पुनर्जन्म कोणाचा? 
 
*************************
दोन- कर्म
Section II- Karma
*************************

*************************
तीन- अहिंसा
Section II- Ahimsa
*************************

1. अहिंसेचे भिन्न अर्थ आणि तिचे आचरण

2. अहिंसेचा खरा अर्थ

*************************
चार- संसरण
Section IV- Transmigration
*************************
 
 
*************************
पाच- गैरसमजुतींचे कारण 
Section V- Causes of this Misunderstanding
*************************

गैरसमजुतींचे कारण

*************************
चवथा खंड- धर्म (Religion) आणि धम्म
Book IV- Religion and Dhamma
************************* 
भाग तिसरा- बौद्ध जीवनमार्ग
Part III- Buddhist Way of Life
*************************
 
*************************
चवथा खंड- धर्म (Religion) आणि धम्म
Book IV- Religion and Dhamma

*************************
भाग चवथा- तथागतांची प्रवचने
Part IV- Buddhas Sermons
*************************
एक-  गृहस्थांसाठी प्रवचने
SECTION ONE-- Sermons for Householders

*************************  
 
 
 
*************************
II (दोन)- शील परिपालनाच्या आवश्यकतेवरील प्रवचने
SECTION TWO-- Sermons on the Need for Maintaining Character

*************************
1. माणसाची अधोगती कशाने होते
 
 
 

*************************
III (तीन)- बुद्धांची सदाचरणावरील प्रवचने
SECTION THREE-- Sermons on Righteousness

*************************
1. सदाचरण म्हणजे काय?

2. सदाचरणाची आवश्यकता

3. सदाचार आणि जगाचे दावे

4. सदाचरणात परिपूर्णता कशी साधता येईल?

5. सदाचरणाच्या मार्गावर चालण्यासाठी सहप्रवाशाची वाट पाहण्याची आवश्यकता नाही

*************************
IV (चार)- बुद्धांची निब्बाणावरील प्रवचने
SECTION FOUR-- Sermons on Nibbana

************************* 
 
*************************
V (पाच)- बुद्धांची धम्मावरील प्रवचने
SECTION FIVE-- Sermons on Dhamma

*************************
*************************
VI (सहा)- बुद्धांची सामाजिक व राजकीय प्रश्नांवरील प्रवचने
SECTION SIX-- SERMONS ON SOCIO-POLITICAL QUESTIONS

*************************  
1. राजकृपेवर अवलंबून राहू नका 
 
 
 
 
*************************
पाचवा खंड- संघ
Book V- The Sangh
*************************
भाग पहिला- संघ
Part I- The Sangh
*************************

1. संघ आणि संघाची संघटनात्मक संरचना

2. संघप्रवेश
 
 
 
  
 
8. भिक्खू आणि अपराध स्वीकृती

*************************
पाचवा खंड- संघ
Book V- The Sangh
*************************
भाग दुसरा- भिक्खू: बुद्धाची भिक्खूविषयी संकल्पना
Part II- The Bhikkhu: the Buddha's Conception of Him
*************************

1. भिक्खू कसा असावा यासंबंधी बुद्धाची कल्पना
 
 
4. भिक्खू आणि उपासक

*************************
पाचवा खंड- संघ
Book V- The Sangh
*************************
भाग तिसरा- भिक्खूची कर्तव्ये
Part III- The Duties of The Bhikkhu
*************************

1. भिक्खूची दीक्षा देण्यासंबंधी कर्तव्ये

2. धम्मदीक्षा ही चमत्काराने करावयाची नाही

3. धम्मपरिवर्तन हे बळाने करावयाचे नाही

4. भिक्खूने धम्मप्रचारासाठी झटले पाहिजे

*************************
पाचवा खंड- संघ
Book V- The Sangh
*************************
भाग चवथा- भिक्खू आणि सामान्य उपासक
Part IV- The Bhikkhu and the Laity
*************************

 

3. भिक्खूचा धम्म आणि उपासकाचा धम्म

*************************
पाचवा खंड- संघ
Book V- The Sangh
*************************
भाग पाचवा- उपासकांसाठी विनय
Part V- Vinaya for the Laity
*************************

1. धनवंतांसाठी विनय

2. गृहस्थासाठी विनय

3. मुलांसाठी विनय
 
 
 
 
7. निष्कर्ष (समारोप)

8. कन्येसाठी विनय

*************************
सहावा खंड- बुद्ध आणि त्यांचे समकालीन
Book VI- He and His Contemporaries
*************************
भाग पहिला- बुद्ध आणि त्यांचे समर्थक
Part I- His Benefactors
*************************

1. बिंबीसार राजाचे दान

2. अनाथपिंडकाचे दान
 
3. जीवकाचे दान

4. आम्रपालीचे दान


5. विशाखेची दानशूरता

*************************
सहावा खंड- बुद्ध आणि त्यांचे समकालीन
Book VI- He and His Contemporaries
*************************
भाग दुसरा- बुद्धांचे विरोधक व शत्रू
Part II- His Enemies
*************************

1. मोहाकर्षणाने धर्मदीक्षा देण्याचा आरोप

2. परोपजीवी असल्याचा आरोप

3. सुखी कुटुंबे उद्ध्वस्त केल्याचा आरोप

4. जैन आणि प्राणघाताचा आरोप

5. जैन आणि अनैतिकतेचा आरोप

6. देवदत्त: चुलत भाऊ आणि शत्रू

7. ब्राम्हण आणि तथागत बुद्ध


*************************
सहावा खंड- बुद्ध आणि त्यांचे समकालीन
Book VI- He and His Contemporaries
*************************
भाग तिसरा- बुद्धांच्या धम्माचे टीकाकार
Part III- Critics of His Doctrines
*************************

1. संघातील मुक्त प्रवेशाचे टीकाकार

2. व्रत-नियमांचे टीकाकार

3. अहिंसा तत्त्वाचे टीकाकार

4. शीलप्रचार आणि दुःखनिर्मितीबाबत टीका
 
 
 
*************************
सहावा खंड- बुद्ध आणि त्यांचे समकालीन
Book VI- He and His Contemporaries
*************************
भाग चवथा- बुद्धांचे मित्र आणि प्रशंसक चाहते
Part IV- Friends and Admirers
*************************
1. धनंजननी ब्राह्मणीची भक्ती
 
 
 
5. केनियाने केलेले स्वागत

6. राजा प्रसेनजितने केलेली बुद्धांची स्तुती

*************************
सातवा खंड- भ्रमणिकाची अंतिम यात्रा
Book VII- The Wanderer's Last Journey
*************************
भाग पहिला- निकटवर्तीयांच्या भेटी
Part I- The Meeting of those Near and Dear
*************************

1. धम्मप्रचाराची केंद्रे

2. त्यांच्या भेटीची स्थाने

3. माता-पुत्राची व पती-पत्नीची अंतिम भेट 4. पिता-पुत्राची अंतिम भेट

5. तथागत बुद्ध आणि सारिपुत्त यांची अंतिम भेट

*************************
सातवा खंड- भ्रमणिकाची अंतिम यात्रा
Book VII- The Wanderer's Last Journey
*************************
भाग दुसरा - वैशालीचा निरोप
Part II- Leaving Vesali
*************************
1. वैशालीला अखेरचा निरोप
 
 
3. कुशिनारा येथे आगमन 

*************************
सातवा खंड- भ्रमणिकाची अंतिम यात्रा
Book VII- The Wanderer's Last Journey
*************************
भाग तिसरा - महापरिनिर्वाण
Part III- His End
*************************

1. वारसाची नियुक्ती


2. अंतिम धर्म-दीक्षा 
 
 
 
 
 
 
 
*************************
आठवा खंड- महामानव सिद्धार्थ गौतम
Book VIII- THE MAN WHO WAS SIDDHARTH GAUTAMA
*************************
भाग पहिला - त्यांचे व्यक्तीमत्त्व
Part I- His Personality
************************
1. त्यांचे दिसणे
 
 
 
*************************
आठवा खंड- महामानव सिद्धार्थ गौतम
Book VIII- THE MAN WHO WAS SIDDHARTH GAUTAMA
*************************
भाग दुसरा - तथागतांची मानवता
Part II- His Humanity
*************************
1. त्यांची करुणा- महाकारुणिक तथागत

2. दुःखितांचे दुःखहरण- दुःखांचा उपशमनकर्ता (दुःखहर्ता)
 
 
3. रुग्णांबद्दल चिंता 
 
 
 
 
 
 
*************************
आठवा खंड- महामानव सिद्धार्थ गौतम
Book VIII- THE MAN WHO WAS SIDDHARTH GAUTAMA
*************************
भाग तिसरा - तथागतांची आवड व नावड
Part III- His Likes and Dislikes
*************************

1. बुद्धांना दारिद्र्य नापसंत होते
 
 
 
 
*************************
समारोप (उपसंहार)
Epilogue
************************* 
Tributes to the Buddha's Greatness  
 
A Vow to Spread His Dhamma 
 
A prayer for His Return to His Native Land
  
 
----
🌷🌷🌷🌷🌷
----

Comments

  1. जयभीम.. सर जी.. हार्दिक अभिनंदन.

    ReplyDelete

Post a Comment