4. गर्भवती मातेची तीव्र अभिलाषा
भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म
~लेखक: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
*************************
सहावा खंड- बुद्ध आणि त्यांचे समकालीन
Book VI- He and His Contemporaries
*************************
भाग चवथा- बुद्धांचे मित्र आणि प्रशंसक चाहते
Part IV- Friends and Admirers
*************************
4. गर्भवती मातेची तीव्र अभिलाषा
The Ardent Wish of a Pregnant Mother
*************************
~लेखक: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
*************************
सहावा खंड- बुद्ध आणि त्यांचे समकालीन
Book VI- He and His Contemporaries
*************************
भाग चवथा- बुद्धांचे मित्र आणि प्रशंसक चाहते
Part IV- Friends and Admirers
*************************
4. गर्भवती मातेची तीव्र अभिलाषा
The Ardent Wish of a Pregnant Mother
*************************
1) एकदा तथागत बुद्ध भग्ग देशी भेसकलावनातील सुसुमार पर्वतावरील मृगउपवनात राहत होते. राजकुमार बोधीचा पद्म नामक प्रासाद त्या वेळी नुकताच तयार झाला होता, पण त्यात श्रमण ब्राम्हणाचे किंवा कुणा दुसरयाचे वास्तव्य झाले नव्हते.
2) राजकुमाराने संकिकपुत्त नामक ब्राम्हणाला सांगितले, "तथागतांकडे जा. माझ्यातर्फे त्यांना अभिवादन कर, त्यांचे कुशल वृत्त विचार आणि भिक्खूसंघासहित त्यांना भोजनाचे आमंत्रण दे."
3) तथागत बुध्दांना निमंत्रण दिले गेले. मौनाद्वारे त्यांनी मान्यता दर्शवली आणि हे वृत्त राजकुमाराला निवेदन केले गेले.
4) रात्र झाल्यावर राजकुमाराने आपल्या पद्म नावाच्या प्रासादात उत्तम भोजन सिध्द केले आणि प्रासादाच्या पायऱ्यांवर शुभ्र वस्त्र आच्छादित करुन सर्व सिध्दता असल्याचे वर्तमान तथागतास कळविण्यास त्या तरुण ब्राम्हणास सांगितले.
5) तसे केल्यावर लवकरच तथागत चीवर परिधान करुन भिक्षापात्र हातात घेऊन प्रासादापाशी आले. तिथे दरवाजापाशी राजकुमार त्यांची प्रतिक्षा करीत उभा होता.
6) तथागत येताना पाहुन राजकुमार त्यांना सामोरा गेला आणि अभिवादन करुन त्यांच्या परिवारासह प्रासादाकडे परतला.
7) पायरयांच्या पायथ्याशी तथागत निःस्तब्धपणे उभे राहिले. राजकुमार बोलला, "तथागतांनी बिछायतीवर पदार्पण करण्याची कृपा करावी. कृपा करुन तथागतांनी माझ्या विनंतीप्रमाणे करावे म्हणजे ते मला चिरकाल हितावह होईल." पण तथागत निःस्तब्धपणे उभे राहिले.
8). पुन्हा एकदा राजकुमाराने त्यांना विनंती केली आणि तरी तथागत स्तब्धच उभे राहिले. तिसऱ्यांंदा त्याने विनंती केली आणि मग तथागतांनी आनंदाकडे दृष्टीक्षेप टाकला.
9) अडचण काय होती ते आनंद समजला आणि त्याने पायरयावरचे आच्छादन गुंडाळुन काढुन ठेवावे असे त्याने सांगितले. आपल्या अनुयायांचा विचार करता तथागत त्या वस्त्रांवर पाय ठेवतील असे शक्य नव्हते.
10) राजकुमाराने ते वस्त्राच्छादन गुंडाळुन ठेवण्याची आज्ञा केली व प्रासादाच्या वरच्या मजल्यावर आसनांची सिध्दता करण्यास सांगितले.
11) तथागत भिक्खुसंघासहित पायऱ्या चढुन वर गेले आणि त्यांच्यासाठी सिध्द केलेल्या आसनांवर स्थानापन्न झाले.
12) राजकुमाराने आपण स्वतः तथागत आणि भिक्खुसंघास यथेच्छ भोजन वाढले.
13) तथागतांचे भोजन समाप्त झाल्यावर राजकुमार बोधी एका बाजुस आसनावर बसला आणि त्यांना म्हणाला, "तथागत, मला वाटते की, सुखद साधनांनी नव्हे तर अप्रिय साधनांनीच खरे कल्याण प्राप्त केले पाहिजे."
14) तथागत म्हणाले, "राजकुमार, फार पूर्वी जेव्हा मला संबोधी प्राप्त झाली नव्हती तेव्हा तुझ्यासारखेच माझे मत होते. त्यावेळी मी अगदी तरुण होतो. माझे केस काळेभोर आणि भरदार होते आणि तारुण्याच्या ऐन बहरात मातापित्याच्या इच्छेविरुध्द, त्यांच्या दुःखशोकाला न जुमानता मी केस व दाढी कापून पीतवस्त्र परिधान करुन संसाराचा त्याग करुन गृहहीन संन्यास पत्करला. सत्यान्वेषण करण्यासाठी आणि अनुपम शांतीचा मार्ग शोधण्यासाठी मी संन्यास स्वीकारला होता."
15) "पण आता माझे मन निराळे झाले आहे. जर एखाद्याला धम्म समजला तर सर्व दुःखाचा नाश कसा करावा हे त्याला समजेल."
16) राजकुमार बोलला, "किती अद्भुत! हा धम्म किती अद्भुत! ह्या धम्माचे स्पष्टीकरण हे समजण्यास किती सुलभ!"
17) तेव्हा तरुण ब्राम्हण संकिकपुत्त राजकुमाराला म्हणाला, "राजकुमार, आपण हे मान्य केलेत खरे; पण आपण बुद्ध, धम्म आणि संघ ह्यांचा आश्रय ग्रहण करण्याची तयारी दर्शवली नाहीत."
18) "असे म्हणू नकोस, मित्रा असे म्हणू नकोस." राजकुमार बोलला. "कारण मी माझ्या मातेकडून असे ऐकले आहे की, ज्यावेळी तथागत बुध्द कोंसबीच्या घोसितारामात राहत होते त्यावेळी गर्भवती अवस्थेत ती त्यांच्याकडे गेली व त्यांना अभिवादन करुन त्यांच्याजवळ एका बाजुला बसली. ती त्यांना म्हणाली की, पुत्र अथवा कन्या, जो काही गर्भ माझ्या उदरात ह्या क्षणी आहे तो अजातगर्भ बुद्ध, धम्म आणि संघ ह्यांचा आश्रय स्वीकारीत आहे. तथागत बुद्धांनी अनुग्रह करुन त्या गर्भाला यावज्जीव आपला शरणागत उपासक म्हणून स्वीकारावे."
19) "आणखी एकदा तथागत बुद्ध ह्या भग्गदेशातच सुसुमार पर्वतावरील भेसकलावनात राहत होते. माझ्या दाईने मला त्यावेळी तथागतांकडे नेले आणि त्यांच्यासमोर उभी राहुन ती म्हणाली, "हा राजकुमार बोधी, बुद्ध, धम्म, संघ ह्यांचा आश्रय स्वीकारीत आहे."
20) "आता मी स्वतः तिसरया वेळी आश्रय स्वीकारत आहे आणि तथागतांना विनंती करीत आहे की, मला यावज्जीव उपासक म्हणून त्यांनी स्वीकृत करुन घ्यावे."
2) राजकुमाराने संकिकपुत्त नामक ब्राम्हणाला सांगितले, "तथागतांकडे जा. माझ्यातर्फे त्यांना अभिवादन कर, त्यांचे कुशल वृत्त विचार आणि भिक्खूसंघासहित त्यांना भोजनाचे आमंत्रण दे."
3) तथागत बुध्दांना निमंत्रण दिले गेले. मौनाद्वारे त्यांनी मान्यता दर्शवली आणि हे वृत्त राजकुमाराला निवेदन केले गेले.
4) रात्र झाल्यावर राजकुमाराने आपल्या पद्म नावाच्या प्रासादात उत्तम भोजन सिध्द केले आणि प्रासादाच्या पायऱ्यांवर शुभ्र वस्त्र आच्छादित करुन सर्व सिध्दता असल्याचे वर्तमान तथागतास कळविण्यास त्या तरुण ब्राम्हणास सांगितले.
5) तसे केल्यावर लवकरच तथागत चीवर परिधान करुन भिक्षापात्र हातात घेऊन प्रासादापाशी आले. तिथे दरवाजापाशी राजकुमार त्यांची प्रतिक्षा करीत उभा होता.
6) तथागत येताना पाहुन राजकुमार त्यांना सामोरा गेला आणि अभिवादन करुन त्यांच्या परिवारासह प्रासादाकडे परतला.
7) पायरयांच्या पायथ्याशी तथागत निःस्तब्धपणे उभे राहिले. राजकुमार बोलला, "तथागतांनी बिछायतीवर पदार्पण करण्याची कृपा करावी. कृपा करुन तथागतांनी माझ्या विनंतीप्रमाणे करावे म्हणजे ते मला चिरकाल हितावह होईल." पण तथागत निःस्तब्धपणे उभे राहिले.
8). पुन्हा एकदा राजकुमाराने त्यांना विनंती केली आणि तरी तथागत स्तब्धच उभे राहिले. तिसऱ्यांंदा त्याने विनंती केली आणि मग तथागतांनी आनंदाकडे दृष्टीक्षेप टाकला.
9) अडचण काय होती ते आनंद समजला आणि त्याने पायरयावरचे आच्छादन गुंडाळुन काढुन ठेवावे असे त्याने सांगितले. आपल्या अनुयायांचा विचार करता तथागत त्या वस्त्रांवर पाय ठेवतील असे शक्य नव्हते.
10) राजकुमाराने ते वस्त्राच्छादन गुंडाळुन ठेवण्याची आज्ञा केली व प्रासादाच्या वरच्या मजल्यावर आसनांची सिध्दता करण्यास सांगितले.
11) तथागत भिक्खुसंघासहित पायऱ्या चढुन वर गेले आणि त्यांच्यासाठी सिध्द केलेल्या आसनांवर स्थानापन्न झाले.
12) राजकुमाराने आपण स्वतः तथागत आणि भिक्खुसंघास यथेच्छ भोजन वाढले.
13) तथागतांचे भोजन समाप्त झाल्यावर राजकुमार बोधी एका बाजुस आसनावर बसला आणि त्यांना म्हणाला, "तथागत, मला वाटते की, सुखद साधनांनी नव्हे तर अप्रिय साधनांनीच खरे कल्याण प्राप्त केले पाहिजे."
14) तथागत म्हणाले, "राजकुमार, फार पूर्वी जेव्हा मला संबोधी प्राप्त झाली नव्हती तेव्हा तुझ्यासारखेच माझे मत होते. त्यावेळी मी अगदी तरुण होतो. माझे केस काळेभोर आणि भरदार होते आणि तारुण्याच्या ऐन बहरात मातापित्याच्या इच्छेविरुध्द, त्यांच्या दुःखशोकाला न जुमानता मी केस व दाढी कापून पीतवस्त्र परिधान करुन संसाराचा त्याग करुन गृहहीन संन्यास पत्करला. सत्यान्वेषण करण्यासाठी आणि अनुपम शांतीचा मार्ग शोधण्यासाठी मी संन्यास स्वीकारला होता."
15) "पण आता माझे मन निराळे झाले आहे. जर एखाद्याला धम्म समजला तर सर्व दुःखाचा नाश कसा करावा हे त्याला समजेल."
16) राजकुमार बोलला, "किती अद्भुत! हा धम्म किती अद्भुत! ह्या धम्माचे स्पष्टीकरण हे समजण्यास किती सुलभ!"
17) तेव्हा तरुण ब्राम्हण संकिकपुत्त राजकुमाराला म्हणाला, "राजकुमार, आपण हे मान्य केलेत खरे; पण आपण बुद्ध, धम्म आणि संघ ह्यांचा आश्रय ग्रहण करण्याची तयारी दर्शवली नाहीत."
18) "असे म्हणू नकोस, मित्रा असे म्हणू नकोस." राजकुमार बोलला. "कारण मी माझ्या मातेकडून असे ऐकले आहे की, ज्यावेळी तथागत बुध्द कोंसबीच्या घोसितारामात राहत होते त्यावेळी गर्भवती अवस्थेत ती त्यांच्याकडे गेली व त्यांना अभिवादन करुन त्यांच्याजवळ एका बाजुला बसली. ती त्यांना म्हणाली की, पुत्र अथवा कन्या, जो काही गर्भ माझ्या उदरात ह्या क्षणी आहे तो अजातगर्भ बुद्ध, धम्म आणि संघ ह्यांचा आश्रय स्वीकारीत आहे. तथागत बुद्धांनी अनुग्रह करुन त्या गर्भाला यावज्जीव आपला शरणागत उपासक म्हणून स्वीकारावे."
19) "आणखी एकदा तथागत बुद्ध ह्या भग्गदेशातच सुसुमार पर्वतावरील भेसकलावनात राहत होते. माझ्या दाईने मला त्यावेळी तथागतांकडे नेले आणि त्यांच्यासमोर उभी राहुन ती म्हणाली, "हा राजकुमार बोधी, बुद्ध, धम्म, संघ ह्यांचा आश्रय स्वीकारीत आहे."
20) "आता मी स्वतः तिसरया वेळी आश्रय स्वीकारत आहे आणि तथागतांना विनंती करीत आहे की, मला यावज्जीव उपासक म्हणून त्यांनी स्वीकृत करुन घ्यावे."
Comments
Post a Comment