1. बौद्ध आणि ब्राम्हणी कर्मसिद्धान्त समान आहेत काय?

भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म
~लेखक: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
*************************
चवथा खंड- धर्म (Religion) आणि धम्म
Book IV- Religion and Dhamma
*************************
भाग दुसरा- पारिभाषिक शब्दसाम्यामुळे मौलिक भेद कसे अस्पष्ट राहतात
Part II- How Similarities in Terminology Conceal Fundamental Differences
*************************
दोन- कर्म
Section II- Karma
*************************
1. बौद्ध आणि ब्राम्हणी कर्मसिद्धान्त समान आहेत काय?
Is the Buddhist Doctrine of Karma the same as the Brahminic Doctrine?
************************

1) बुद्धांच्या धम्मात कर्मसिद्धान्ताइतका इतर कोणत्याही सिद्धान्ताने गोंधळ निर्माण केलेला नाही.

2) बुद्धांच्या धम्मात त्याचे स्थान कोणते? आणि त्याचे महत्त्व काय आहे हे अगोदरच सांगितलेले आहे.

3) अज्ञ हिंदू सत्य न समजता केवळ शब्दसाम्यावरून असे म्हणतात की, बौद्धधर्म अथवा ब्राम्हणी वा हिंदुधर्म एकच आहेत.

4) *सूज्ञ आणि सनातनी ब्राम्हणही असेच म्हणतात, परंतू त्यात त्यांचा हेतू बहुसंख्य अज्ञ समाजाची बुद्धि-पुरस्पर दिशाभूल करणे हा असतो.*

5) सुशिक्षित ब्राम्हणांना माहित असते की, बुद्धांचा कर्मसिद्धान्त ब्राम्हणी कर्मसिद्धान्तापेक्षा भिन्न आहे आणि तरीही ते म्हणत राहतात की, बौद्धधर्म आणि ब्राम्हणी अथवा हिंदूधर्म एकच आहेत.

6) त्यांच्या द्वेषबुद्धीने चालविलेल्या अपप्रचाराला या दोन धर्मातील कर्मसिद्धान्तविषयक समान परिभाषेमुळे मदतच होते.

7) म्हणून वस्तुस्थिती काय आहे याचे सूक्ष्म परीक्षण करणे आवश्यक आहे.

8). शब्दांचे कितीही साम्य असले तरी *बुद्धांच्या कर्मसिद्धान्ताचा गर्भितार्थ, उद्देश हा ब्राम्हणी कर्मसिद्धान्ताच्या गर्भितार्थापेक्षा वेगळा आहे.*

9) या दोन्ही सिद्धान्तांचे आधार हे इतके भिन्न आहेत की, त्यापासून निष्पन्न होणारा निष्कर्ष समान असणे शक्य नाही.

10) हिंदू कर्मसिद्धान्ताची मुख्य तत्त्वे खालीलप्रमाणे आहेत.

11) *हिंदू कर्मसिद्धान्त हा आत्म्याच्या अस्तित्वावर आधारलेला आहे. उलटपक्षी बौद्ध धर्म आत्म्याचे अस्तित्व मानीत नसल्यामुळे तो आत्म्यावर आधारलेला नाही.*

12) ब्राम्हणी कर्मसिद्धान्त हा आत्म्याच्या जन्माजन्मावर आधारलेला आहे.

13) आत्म्याचा पुनर्जन्म होतो असे मानल्यामुळे कर्म हे जन्मजन्मान्तरी चालू राहते.

14) *बौद्व धर्म आत्माच मानीत नसल्यामुळे हेही बौद्ध कर्मसिद्धान्तास लागू होत नाही.*

15) देहाव्यतिरिक्त आत्म्याला अस्तित्व आहे यावर हिंदुधर्म आधारलेला आहे. देह मृत झाला तरी आत्मा मरत नाही. आत्मा देहातून निघून जातो.

16) *ही विधाने बौद्ध सिद्धान्ताला लागू नाहीत.*

17) हिंदू कर्मसिद्धान्ताप्रमाणे माणसाने कर्म केले तर त्या कर्माचे विविध परिणाम होतात. त्याचा पहिला परिणाम म्हणजे कर्त्यावर होणारा आणि दुसरा आत्म्यावर होणारा.

18) कर्त्याच्या प्रत्येक कर्माचा आत्म्यावर संस्कार होतो.

19) जेव्हा मनुष्य मरतो आणि त्याचा आत्मा त्याला सोडून जातो त्या वेळी त्याच्या आत्म्यावर असे अनेक संस्कार झालेले असतात.

20) आणि या संस्कारामुळे पुढील जन्मी त्याला कोणते अधिकार मिळणार हे ठरत असते.

21) *वरीलप्रमाणे हिंदूंचा हा सिद्धान्त आत्म्याचे अस्तित्व न मानणाऱ्या बौद्ध कर्मसिद्धान्ताशी विसंगत आहे.*

22) वरील कारणास्तव *बौद्ध कर्मसिद्धान्त आणि हिंदू कर्मसिद्धान्त हे एकच असू शकत नाहीत.*

23) म्हणून हे दोन्हीही एकच आहेत असे मानणे केवळ मूर्खपणाचे ठरेल.

24) जास्तीत जास्त इतकेच म्हणता येईल की, या शाब्दिक मायाजाळापासून सावध राहा. (Beware of this jugglery.)