2. अनाथपिंडकाचे दान

भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म
~लेखक: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
*************************
सहावा खंड- बुद्ध आणि त्यांचे समकालीन
Book VI- He and His Contemporaries
*************************
भाग पहिला- बुद्ध आणि त्यांचे समर्थक
Part I- His Benefactors
*************************
2. अनाथपिंडकाचे दान
Gift from Anathapindika
*************************

1) अनाथपिंडक दीक्षा घेतल्यानंतर एकदा तथागतांकडे गेला. त्यांच्या उजव्या बाजूस आसनस्थ झाल्यावर तो म्हणाला:

2) "तथागत, आपणास माहीत आहे की धनधान्यसमृद्ध आणि शांततापूर्ण अशा श्रावस्तीत मी वास्तव्य करीत आहे. तिथे प्रसेनजित राजाचे राज्य आहे."

3) "तिथे एक विहार बांधावे अशी माझी इच्छा आहे. आपण कृपा करुन श्रावस्तीस यावे. आणि विहाराच्या दानाचा स्वीकार करावा."

4) तथागतांनी मुग्ध राहून दानग्रहणास संमती दर्शविली.

5) निराधारांचा मित्र आणि अनाथांचा आश्रयदाता असा तो अनाथपिंडक घरी परतताना राजकुमार जेताचे हरित वृक्षवाटिकांनी आणि निर्मल जलप्रवाहांनी परिपूर्ण असलेले उद्यान त्याच्या दृष्टीस पडले. तेव्हा त्याने विचारले, "हे रमणीय स्थान तथागतांच्या भिक्खूसंघासाठी योजिलेल्या विहारासाठी अनुरुप आहे." आणि मग तो राजकुमाराकडे गेला आणि ते उद्यान विकत घेण्याची अनुज्ञा मागितली.

6) राजकुमार जेता ते उद्यान विकण्यास तयार नव्हता. कारण त्याचे त्याला फार मोल वाटे. प्रथमतः त्याने नकार दर्शविला. पण अखेरीस तो म्हणाला, "या सर्व भूमीवर जर तू सुवर्णमुद्रा पसरशील तरच फक्त तुला ते मिळेल."

7) अनाथपिंडक आंनदित झाला आणि सुवर्णमुद्रा पसरण्यास त्याने सुरुवात केली. पण जेता म्हणाला, "तू तसदी घेऊ नकोस. मला जमीन विकायची नाही." पण अनाथपिंडकाने आग्रह धरला. त्यांच्यात वादावादी होऊन प्रकरण न्यायाधीशांकडे गेले.

8). मध्यंतरी लोकांत या असामान्य न्यायप्रकरणाची चर्चा सुरु झाली आणि राजकुमाराच्या कानी पडणाऱ्या गोष्टीत अनाथपिंडकाच्या श्रीमंतीची तसेच प्रमाणिकपणाची आणि निष्ठेची हकीकतही आली. म्हणून त्याने त्याच्या योजनेची चौकशी केली. तथागतांचे नाव ऐकताच विहाराच्या स्थापनेत भाग घेण्यास तो उत्सुक झाला. आणि फक्त सुवर्णमुद्रा स्वीकारुन तो म्हणाला, "जमीन तुझी आहे, पण वृक्ष माझे आहेत. तथागतांच्या दानात माझा हिस्सा म्हणून ते वृक्ष मी अर्पण करीत आहे."

9) विहाराचा पाया तयार झाल्यावर तथागतांच्या आदेशानुसार व सूचनांनुसार प्रमाणबद्ध असे भव्य विहार बांधण्यास प्रारंभ झाला. अनुरुप अशा शिल्पकामाने त्याला शोभिवंत करण्यात आले.

10) या विहाराला जेतवन असे नाव दिले. आणि अनाथपिंडकाने तथागतांना श्रावस्तीस त्याचे दान स्वीकारण्यास पाचारण केले. तथागत कपिलवस्तुहून श्रावस्तीत त्यासाठी आले.

11) जेव्हा तथागतांनी जेतवनात प्रवेश केला तेव्हा अनाथपिंडकाने पुष्पवर्षाव केला आणि सुगंधित धूप जाळला. सोन्याच्या झारीतून तथागतांच्या हातावर पाणी सोडताना तो म्हणाला, "अखिल जगातील भिक्खूसंघाच्या उपयोगासाठी जेतवन विहार मी आपणास दान देत आहे."

12) तथागतांनी दानाचा स्वीकार करताना उत्तर दिले, "सर्व अमंगलावर विजय प्राप्त होवो. ह्या दानाने दात्याचे आणि अखिल मानवजातीचे कल्याण होवो आणि सर्वत्र न्यायाचे वास्तव्य वर्धित होवो."

13) अनाथपिंडक हा तथागतांच्या ऐंशी प्रमुख शिष्यांपैंकी एक होता. त्याला "प्रमुख दानदाता" अशी पदवी होती.