3. सोपाक आणि सुप्पीय या अस्पृश्यांना धम्मदीक्षा

भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म
~लेखक: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
*************************
दुसरा खंड- धम्मदीक्षेची मोहीम
Campaign of Conversion
*************************
भाग सहावा- कनिष्ठ आणि सामान्यजनांची धम्मदीक्षा
Conversion of the Low and the Lowly
*************************
3. सोपाक आणि सुप्पीय या अस्पृश्यांना धम्मदीक्षा
Conversion of Sopaka and Suppiya, the Untouchables
*************************

1) *सोपाक* हा श्रावस्तीचा एक अस्पृश्य होता. त्याच्या जन्माच्या वेळी प्रसूति-वेदनेमुळे त्याची आई बराच वेळ मूर्च्छित होऊन पडली होती. त्यामुळे तिच्या पतीला व नातलगांना वाटले की ती मरण पावली. त्यांनी तिला स्मशानात नेले व तिचे प्रेत जाळण्याची तयारी केली.

2) परंतु वारा आणि पाऊस यांच्या माऱ्यामुळे अग्नी पेट घेऊ शकला नाही. म्हणून सोपाकाच्या आईला चितेवर ठेवून ते निघून गेले.

3) सोपाकाची आई त्या वेळी मृत नव्हती. ती नंतर मरण पावली. मृत्युपूर्वी तिने मुलाला जन्म दिला.

4) स्मशानाच्या पहारेकऱ्याने त्या मुलाला दत्तक घेतले आणि *सुप्पीय* नावाच्या स्वतःच्या मुलाबरोबरच त्याचेही पालनपोषण केले. त्या मुलाच्या आईच्या समाजसमुहाचे नाव सोपाक (community, Sopaka) होते, त्यामुळे ते मूलही त्या नावाने ओळखले जाऊ लागले.

5) एके दिवशी भगवान बुद्ध त्या स्मशानाजवळून जात होते. तथागतांना पाहून सोपाक त्यांच्यासमोर आला. तथागतांना वंदन करुन त्यांचा शिष्य म्हणून त्यांच्याबरोबर येण्यास त्याने त्यांची अनुज्ञा मागितली.

6) *सोपाक त्या वेळी फक्त सात वर्षांचा होता.* म्हणून भगवंतांनी त्याला *वडिलांची संमती* मिळविण्यास सांगितले.

7) सोपाक गेला आणि आपल्या वडिलांना घेऊन आला. वडिलांनी भगवंतांना वंदन केले आणि आपल्या मुलाला त्यांच्या संघात घेण्याविषयी त्यांना विनती केली.

8) तो जरी अस्पृश्य समाजाचा होता (Pariah community) तरी तथागतांनी त्याला आपल्या संघात घेतले आणि त्यांनी आपला *धम्म व विनय* यांची शिकवण त्याला दिली.

9) काही काळानंतर सोपाक एक 'स्थविर' झाला (Thera).

10) सुप्पीय आणि सोपाक हे लहानपणापासून एकत्र वाढलेले होते आणि सोपाकाला सुप्पीयाच्या वडिलांनीच दत्तक घेऊन वाढविल्यामुळे सुप्पीय आपला सोबती सोपाक याच्याकडून तथागतांचे धम्म व विनय शिकला. आणि जरी सोपाक हा सुप्पीयाच्या जातीपेक्षा हलक्या जातीतील होता तरी सुप्पीयाने सोपाकाला आपणाला प्रवज्ज्या देऊन संघात घेण्याची विनंती केली.

11) सोपाकाने ते मान्य केले आणि स्मशानातील पहारेकऱ्याचे काम करणाऱ्या व हीन समजले जात असलेल्या समाजातील सुप्पीय हा एक भिक्खू बनला.