1. निब्बाण म्हणजे काय?

भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म
~लेखक: डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
*************************
चवथा खंड- धर्म (Religion) आणि धम्म
Book IV- Religion and Dhamma
*************************
भाग चवथा- तथागतांची प्रवचने
Part IV- Buddhas Sermons
*************************
IV (चार)- बुद्धांची निब्बाणावरील प्रवचने
SECTION FOUR-- Sermons on Nibbana
*************************
1. निब्बाण म्हणजे काय?
What is Nibbana?
***********************

1) एकदा तथागत *श्रावस्ती येथील अनाथपिंडकाच्या आश्रमात* सारीपुत्तासह राहात होते.

2) तेथे भिक्खूंना उद्देशून भगवंत म्हणाले, *"भिक्खूहो, या जगातील ऐहिक मालमत्तेऐवजी माझ्या धम्माचे तुम्ही भागीदार व्हावे आणि हे घडून यावे म्हणून तुमच्या संबंधीच्या करुणेने मी काळजीत असतो."*

3) इतके बोलून भगवंत उठले आणि आपल्या गुंफेकडे निघून गेले.

4) सारीपुत्त मागे राहिला होता. भिक्खूंनी त्याला *निब्बाणाचा अर्थ* सांगावयाची विनंती केली.

5) तेव्हा भिक्खूंना उत्तरादाखल सारीपुत्त म्हणाला, *"भिक्खूंनो, लोभ (greed) ही अत्यंत अकुशल, वाईट गोष्ट आहे. संताप, चीड (resentment) हीसुद्धा अत्यंत वाईट गोष्ट आहे."*

6) "हा लोभ आणि हा क्रोध यांचा निरास कसा करावा हे *मध्यम मार्ग* शिकवतो. तो पाहायला डोळे देतो, दृष्टी देतो आणि ज्ञान देतो. तो आपणाला शांती, प्रज्ञा, बोधी आणि निब्बाण यांच्या मार्गाने नेतो."

7) "तो मध्यम मार्ग कोणता? *तो अष्टांग मार्गापेक्षा वेगळा नाही.* सम्यक् दृष्टी, सम्यक् संकल्प, सम्यक् वाचा, सम्यक् कर्म, सम्यक् उपजीविका, सम्यक् प्रयत्न, सम्यक् स्मृती आणि सम्यक् समाधी हा *मध्यम मार्ग* होय."

8). "क्रोध, दुष्ट बुद्धी, द्वेष, मत्सर, कृपणता, लोभ, ढोंग, कपट, उद्धटपणा, गर्व, सुस्तपणा, हे सर्व वाईट व हानीकारक आहेत."

9) "या सर्व वाईट गोष्टींना व गर्व, सुस्तपणा, आळस यांना घालवण्याचा मार्ग म्हणजे मध्यम मार्ग होय. तो पाहायला दृष्टी आणि ज्ञान देतो. शांति, प्रज्ञा आणि बोधी यांकडे नेणारा तो मार्ग आहे."

10) *"निब्बाण म्हणजे दुसरे काही नसून तो अष्टांग मार्ग होय."*

11) त्या महास्थविर सारीपुत्ताच्या भाषणाने ते सर्व भिक्खू आनंदित झाले.